İnmemiş Testis

İnmemiş testis nedir?

Bebekler anne karnında gelişimlerini tamamlarken ilerde testise dönüşecek dokular böbreklerinin hemen altında belirir. Bebek geliştikçe bir yandan testisler gelişip büyürlerken diğer yandan kasık kanalından testislerin yerleşeceği torbaya (skrotum) doğru hareket ederler. Bu hareket tüm gebelik dönemince devam eder ve doğumdan kısa bir süre önce her iki testis torbaya yerleşir. Önce karında oluşan testislerin daha sonra torbaya inişlerinin nedeni, işlevlerini vücut sıcaklığından daha düşük sıcaklıktaki bir ortamda sağlayabilmelerindendir. 

Tek veya her iki testisin bu inişi tamamlayamamasına bir başka deyişle torbaya yerleşememesine inmemiş testis denir.

Sıklığı

Zamanında doğmuş erkek bebeklerin %3 - %5 inde inmemiş testise rastlanmaktadır. Bu oran, erken doğum nedeniyle testislerin inişi tamamlanmadığından, prematüre bebeklerde %30 civarındadır. Testislerin inişi bebek doğduktan sonra kısa bir süre daha devam eder ve inmemiş testis görülme sıklığı 1 yaşında %0.8’e kadar düşer. %0.8 oranı erişkin dönemde de değişmemektedir. İnmemiş testis 2/3 oranında tek taraflı, 1/3 oranında ise iki taraflı görülmektedir. Tek taraflı inmemiş testislere daha çok sağda rastlanmaktadır.

Niçin olur?

Testisin inememesinin nedenleri oldukça komplekstir. İnmemiş testis oluşumu, testisin inişini sağlıyan hormonların yetersizliğine bağlı olabileceği gibi ilerde testise gelişecek dokunun yapısal bozukluğuna da bağlı olabilir. 

İnmemiş testis tanısı alan erkek bebeklerde ender de olsa bir veya iki testis hiç gelişmemiş de olabilir. Bu bebeklerin hem skrotumlarında hem de kasık kanalında testis yoktur.

Testisi besleyen kan damarlarında kan akımını bozacak bir anormallik oluşmuşsa da testis gelişemeyecektir.

İnmemiş testis oluş mekanizması her bebek için farklı olduğundan, bebeği takip etmekte olan cerrahtan inmemiş testisin neden oluştuğu konusunda aydınlatıcı açıklama istenmelidir. 

İnmemiş testis niçin önemlidir?

İnmemiş testisli çocukların erken tanı ve tedavisindeki amaç ilerde kalıcı olarak gelişebilecek fonksiyon kayıplarını ve hastalıkları önlemektir.

Bunlar; üreme fonksiyonlarında azalma veya kayıp, testis kanseri gelişmesi, testisin kendi çevresinde dönüp eriyip yok olması, testisin eksik olmasından dolayı yaşanabilecek psikolojik, kozmetik sorunlar, yanlış yerde duran testisin yaralanma tehlikesinin olması ve gelişebilecek kasık fıtığı olarak sayılabilir.

Tedavi edilmemiş tek taraflı inmemiş testisi olan bebekler büyüdüklerinde %15 oranında kısırlık sorunu ile karşı karşıya kalacaklardır. Bu oran iki taraflı inmemiş testisi olanlarda %35’tir. Bu hastaların kısırlık sorunu yaşamalarının nedeni, daha yüksek sıcaklık ortamında kalan testis dokusunda gelişen yapısal bozukluklardır. Testis dokusundaki gelişen yapısal değişiklikler ilerde üreme hücresi (sperm) sayısında azalmaya neden olmaktadır.

Hastanın diğer testisi normal yapıda ve yerinde olsa da tedavi edilmemiş inmemiş testis sağlam testisi de olumsuz etkilemektedir.

İnmemiş testisli hastaların karşılaşabileceği bir başka sorun testis kanseridir.

Bazı araştırmalar inmemiş testis tanısı alan hastaların 500’de birinde testis kanseri oluşabileceğini rapor etmektedir. Normal testisli erkeklere nazaran inmemiş testisli erkeklerde kanser görülme sıklığı 20-46 kez artmaktadır.

Nasıl Anlaşılır?

Bebeklerin altı açıldığında her iki testisin torbada olduğunun görülmesi gerekir.

Testisler bebeğin torbasında saptanamıyorsa, skrotum gelişmemişse veya kuşkulu bir durum varsa mutlaka doktora başvurulmalıdır.

Testislerin fizik muayenesi çok dikkatlice yapılmalıdır. Ağlayan bebekte muayene zor olabilir. Fizik muayenede inmemiş testis saptanmış bebek 6 aylık olunca, teşhis ve tedavinin yönlendirilmesi amacıyla bir çocuk cerrahı tarafından konsülte edilmelidir.

İki taraflı inmemiş testisi olan yenidoğan bebekler ve inmemiş testisle birlikte peygamber sünneti (hipospadias) olan tüm bebekler ise beklemeksizin çocukları ameliyat eden cerrahlarca muayene edilmelidir. 

Utangaç (retraktil) testis nedir?

Tıp dilinde “retraktil testis” olarak adlandırılan utangaç testis, zaman zaman skrotumda görülen ancak muayeneler sırasında yukarıya kaçabilen testis demektir. İnmemiş testisten farklıdır ve çok büyük olasılıkla tedaviye gerek yoktur. Bu testisler kendiliklerinden skrotuma inmişlerdir ancak testisi yukarıya çeken kasların muayene sırasında uyarılmaları nedeniyle geriye doğru kaçabilirler. Soğuk ortamda, çocuk ağlarken veya testisler ellenirken refleks ortaya çıkıp testislerin yukarıya kasık kanalına doğru çıkmasına neden olabilir. Çocuk uyurken, ateşli iken, banyoda iken veya uygun teknikle yapılan muayenede testislerin torbada oldukları kolayca gözlemlenebilir. Bu çocukların doğumda zaten testislerinin yerinde olduğu saptanmıştır. Retraktil testis bir hastalık sayılmaz. Dolayısiyle tedavi de gerekmez. Sorun inmemiş testis ile karıştırılması ve yanlış tanı almasıdır. Şüpheli durumlarda, bu konuda eğitimli cerrahlar tarafından muayenesi ve belli aralıklarla kontrolü gerekir.

İnmemiş testis zaman içerisinde düzelebilir mi?

İnmemiş testisle doğan bir bebekte testislerin inişi, anne karnında olanın benzeri olarak doğumdan sonra bir süre daha devam eder. Özellikle prematüre bebeklerde iniş daha belirgindir. İnmemiş testisli bebekler 6 aylık olunca %66’sının testislerin kendiliğinden torbaya inmiş olduğu görülecektir. 6 aylıktan sonra ise testislerin kendiliğinden torbaya inmesi olasılığı hemen hemen hiç yoktur. Vakit kaybedilmeden tedavinin planlanması açısından cerrahlara başvurulmalıdır.   

İnmemiş testisli çocuk tedavi edilebilir mi?

Evet tedavi edilebilir. İki taraflı inmemiş testisi olan veya inmemiş testisle birlikte genital, üriner anomalisi olan bebekler hariç, ilk 6 ay girişim yapılmasına gerek yoktur. Bebekler 6 aylık olduğunda tedavi planlanmalı ve en geç 1 yaşına kadar tamamlanmalıdır. Tedavi 1 yaş sonrasına bırakılmamalıdır. 

Tedavinin geciktirilmeden yapılmasının nedeni, inmemiş testiste kalıcı yapısal bozukluklarının ilk saptandığı yaşın 2 yaş olmasıdır. Bu yaştan sonra anormal bir yerde durmakta olan testis sıcak ortamdan etkilenerek ilerde üreme hücreleri geliştirme fonksiyonlarını yitirmeye başlar. Bir başka deyişle hasta erişkin çağa geldiğinde kısırlık sorunları ile karşılaşabilir.

Tedavinin planlanmasında birinci adım testisin mevcut olup olmadığının, yerinin ve yapısının saptanmasıdır. Fizik muayenede testisler bulunmuşsa tanıyı koyma ve tedaviyi planlama açısından ileri tetkiklere gereksinim yoktur. Eğer testisler fizik muayenede bulunamıyorsa bazı kan ve radyolojik testlerin yapılması zorunluğu doğar.

Tedavi cerrahi girişim ile testisin torbaya yerleştirilmesidir. Hormon tedavisinin yararlı olabileceği düşüncesiyle özel durumlarda hormon tedavisinin önerilmesi söz konusu olabilir. İnmemiş testisli bebeğe hormon tedavisi önerilmişse hekimden açıklayıcı bilgi alınması yerinde olur.

İnmemiş testisli bebeklerin ideal olarak 6ay ile 1 yaş arasında ameliyat olmaları uygundur. Bu sağlanamıyorsa ameliyat yaşı 2 yaştan sonraya kalmamalıdır. Eğer bebekte inmemiş testis ile birlikte kasık fıtığı da ortaya çıkmışsa yaşına bakılmaksızın beklenmeden ameliyat edilmesi gerekir. Aynı ameliyatta hem fıtık onarımı yapılır hem de testis torbaya indirilir. 

Ameliyat öncesi yapılan fizik muayenede testis ele gelmiyorsa daha karmaşık bir durumla karşılaşılmış demektir. Bu bebeklerde testisin olup olmadığı, varsa nerede olduğunun bulunması gerekir. Kasık kanalında veya çevresinde ele gelmeyen testis bu bölgenin ultrasonografik incelemesi ile bulunmaya çalışılır. Ultrasonografik incelemede de testis saptanamıyorsa MR ileileri düzey tarama-görüntülenme yöntemi ile testisin varlığı araştırılır,bu yöntemlede saptanamamış ise  karın içersinde kalmış olabileceğini düşünmek gerekir. Karın içersindeki testisin varlığı laparoskopi yardımıyla görülebilir ve laparoskopi yardımıyla testisin torbaya indirilmesine çalışılır.

Kolayca tahmin edilebileceği gibi inmemiş testisli bir hastada testis ne kadar torbaya yakın bir yerde kalmışsa ameliyat o kadar başarılı olacaktır.

Ameliyat zor mu? Küçük çocuklar ameliyatı kaldırabilir mi?

İnmemiş testis ameliyatı, deneyimli cerrahlarca çocuk cerrahisi ameliyat yöntemleri ve anestezisi kullanılarak oldukça düşük risklerde başarılı bir şekilde yapılmaktadır. Bebekler bu şartlarda ameliyatı kolaylıkla kaldırırlar; hatta erişkinlere nazaran çok daha hızlı bir şekilde iyileşirler. Çocuk cerrahisi eğitimi, bebek ve çocukların güvenli bir şekilde ameliyat edilebilmeleri için verilmektedir ve ülkemizde çocuk cerrahisinin düzeyi çok yüksektir.

İnmemiş testis ameliyatı olmuş bebeklerin hastanede yatmalarına gerek yoktur. Ameliyat bitiminde birkaç saat gözlenen hastalar aynı gün eve gönderilirler. Bu şekilde hastane ortamından uzak, evlerinde psikolojik travmalar en alt düzeye indirilmiş şekilde ameliyat sonrası dönemi geçirirler. Ameliyat sırasında genel anesteziye ek olarak bölgesel anestezi de uygulandığından ağrı kesici ilaçlara da nadiren gereksinim duyulur. Bebek hastaneden taburcu edilirken doktorunuz ameliyat sonrası takip için gerekli uyarıları yapacaktır. Bu uyarılar dikkatli bir şekilde dinlenmeli ve uygulanmalıdır.

Küçüklüğünde inmemiş testis ameliyatı geçirmiş erişkin nelere dikkat etmeli?

Çocukluk çağında inmemiş testis ameliyatı geçirmiş erişkinlerin 2 konuda dikkatlerinin çekilmesi gerekir. Üreme fonksiyonlarında azalma ve testiste tümör gelişme riski.

Üreme fonksiyonlarında azalma daha çok iki taraflı inmemiş testis ameliyatı geçirmiş erişkinlerde önem taşır. Bu erişkinlerin çocuk sahibi olma oranları %62 civarındadır. Normal bireylerle karşılaştırıldığında çocuk sahibi olamama riski 6 kat artmıştır. Eğer tek taraflı inmemiş testis ameliyatı geçirmişlerse çocuk sahibi olma açısından normal erişkinlerden farklı değillerdir.

İnmemiş testisli hastalarda testis kanseri görülme sıklığı normal erişkinlere nazaran 20-46 kez daha çok olduğundan yakın takip gerekmektedir. Ergenlik dönemine ulaşmış hastaların testislerini muayene etme yöntemlerini öğrenmesi gerekir. Bu şekilde sık muayenelerle testiste gelişebilecek tümörlere erken tanı konulmasına ve hastalığın tedavi edilebilmesine olanak sağlanmış olur.

OP.DR.LÜTFİ DAĞDÖNDEREN

ÇOCUK CERRAHİSİ UZMANI

0532 643 89 07